Reliekhouder, anoniem, ca. 1450

Titel(s)

Reliekhouder
Reliekhouder in de vorm van een borstbeeld van een bisschop

Objecttype

• reliquiarium

Objectnummer

BK-1958-76

Omschrijving

Het voorwerp bestaat uit de volgende gegoten en geciseleerde hoofddelen: het borstbeeld met het voetstuk, de basis onder het voetstuk en de vier leeuwtjes. Het borstbeeld stelt een bisschop voor, een man op middelbare leeftijd, met een geschoren gelaat, krullend tot de nek reikend haar en enkele lokken, die boven het voorhoofdjuist onder de mijter uitkomen. De van boven afgedekte mijter is versierd met banden, die zowel zijn aangebracht langs de randen als over de middens naar de mijterpunten toe. Zij zijn voorzien van gegraveerd rankenornament dan wel afgezet met gegoten bladwerk. In de aldus ontstane vlakverdeling zijn tegen een gegraveerd gearceerde achtergrond geciseleerd en gegraveerd aan de voorzijde twee rozetten met drie grote en drie kleine bladeren, aan de zijkanten twee kleine rozetten en aan de achterkant twee gestileerde bladeren. Aan de achterkant van de mijter zijn twee slippen scharnierend bevestigd. Op de overgang van borstbeeld naar voetstuk bevindt zich een rand met vierpasjes. Om de hals is een losse gegraveerd en geslagen bewerkte band aangebracht, die met een zespuntige rozet op de borst is bevestigd. Het brede achtkantige voetstuk heeft een opbouw, die onderaan bestaat uit verticale vlakken, vervolgens holrond en naar boven toe versmallend is en bovenaan schuin oploopt. In het holronde gedeelte zijn vijf stenen in verguld koperen montuur aangebracht: in het midden een ovale chalcedon (?), uiterst links en links een blauwe en een groene steen of stuk glas. Uiterst rechts en rechts een donkergroene en een donkerrode steen of stuk glas. De montuur van de chalcedon (?) is met een koord afgezet. In het voetstuk bevinden zich aan de achterkant drie ronde openingen en aan de rechter zijkant één ronde opening, welke alle zijn dichtgeklonken. Zoals te zien is aan de binnenkant zijn borstbeeld en voetstuk als één geheel gegoten en zijn de stenen en de rozet op een grove manier bevestigd. Het voetstuk is geplaatst op een grotendeels holrond geprofileerde basis. Hierin is aan de onderkant met klinknagels en met tin(?)-soldeer een rood koperen plaatje met een ovale opening geplaatst. Daarop zijn een oog en een scharnier gesoldeerd, ter bevestiging van het ovale klepje, dat met een geklonken haak in het oog kan worden gesloten. Aan de onderkant zijn tegen de vier zijden op de hoeken vier op hun achterpoten zittende leeuwtjes aangebracht. Zij hebben een grijnzende uitdrukking, rijkelijk krullende manen en een afstaande beharing aan de voorpoten. Het verguldsel is gedeeltelijk verdwenen, zowel aan de onderkant van de basis als aan de onderkant van de leeuwen. Daarbij is het opmerkelijk, dat de achterpoten van de vier leeuwen niet het grondvlak raken.

Vervaardiger

• geelgieter: anoniem
• vervaardiger: anoniem (verworpen toeschrijving)

Plaats vervaardiging

geelgieter: Maasland (mogelijk)
vervaardiger: Duitsland (mogelijk)

Datering

ca. 1450

Fysieke kenmerken

verguld koper, chalcedon en glas

Materiaal

• koper
• chalcedoon
• glas

Techniek

gieten / ciseleren / graveren (inkerven) / vergulden / klinken (bevestigen) / solderen

Afmetingen

hoogte 12,5 cm × breedte 9 cm × diepte 7,3 cm

Wat

• archbishop, bishop, etc. (Roman Catholic)
• heiligen

Credit line

• Aankoop met steun van de Stichting tot Bevordering van de Belangen van het Rijksmuseum

Verwerving

aankoop 1958

Copyright

Publiek domein

• Koper en brons [ : 1 1986], Onno ter Kuile, cat.nr. 38
• Meisterwerke alter Kunst, Julius Böhler, cat.nr. 88
• Sammlung R. von Passavant-Gontard, Georg Swarzenski, p. 30, pl. 50, cat.nr. 128
• Ausstellung alter Goldschmiedearbeiten aus Frankfurter Privatbesitz u[nd] Kirchenschätzen, H. Trenkwald, p. 56, cat.nr. 117
• Eléments d'archéologie chrétienne [ : 1 1885], Edmond Henri Joseph Reusens, dl. 2, p. 363, 364, afb. 407
• Antiquités sacrées conservées dans les anciennes collégiales de S. Servais et de Notre Dame à Maestricht, Franz Bock, Michaël Antonius Hubertus Willemsen, p. 176, afb. 37
• Die Mittelalterlichen Kunst- und Reliquienschätze zu Maestricht, aufbewahrt in den ehemaligen Stiftskirchen des H. Servatius und Unserer Lieben Frau daselbst..., Franz Bock, p. 101, 102, afb. 37
• Aanwinsten
• Mariët Westermann, 'What's on at the new Rijks', Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek (2015), p. 31, afb. 6.
• Verslagen LXXX (1958), p. 17.
• Didron Ainé, Annales Archéologiques 19 (1859), p. 26, afb. 19.